Beeldvorming en publiek draagvlak
Media maken mensen bang voor de nieuwkomers en er bestaan veel vooroordelen: ‘Ze pikken onze huizen en banen in, het zijn gelukzoekers of terroristen.’
Het is van belang dat nieuwkomers opgenomen worden in de samenleving. Net als goede buren moet je elkaar leren kennen. We verwachten van de statushouders dat zij integreren. Maar integratie moet van twee kanten komen. De Nederlandse samenleving moet zelf ook integreren.
In plaats daarvan worden zij in AZC’s geïsoleerd van de samenleving. Dan moet je niet verbaasd zijn dat de samenleving bang is, want onbekend maakt onbemind. Over en weer contact maken is cruciaal. Welke verantwoordelijkheid draagt de ontvangende samenleving? Hoe staan we open voor deze nieuwe mensen en creëeren we publiek draagvlak om hen de kans tot integratie te geven?
Wanneer is integratie succesvol?
Is het wel reëel dat statushouders uiteindelijk Nederlanders zullen worden? Wanneer is iemand goed geïntegreerd? Wanneer kunnen we spreken van een succesvolle integratie?
De integratie in onze samenleving is een proces van stap voor stap en is niet afgerond met een inburgeringscursus. Integratie is ‘onderdeel worden van’, ook met behoud van iemands achtergrond. Maar vinden wij dat integratie alleen succesvol is als statushouders onafhankelijk worden van overheidssteun? Als zij werken en meedoen met de samenleving? Wij moeten niet de illusie hebben dat we iedereen direct een succesvolle start kan maken, dat kunnen sommige Nederlanders ook niet.
Nieuwkomers vinden hun weg naar werk of studie, maar dat gaat niet vanzelf. Het is een proces. Iedereen, ook de ontvangende samenleving, kan daar een bijdrage aan leveren. Wat vinden nieuwkomers belangrijk, wanneer vinden zij dat ze succesvol geïntegreerd zijn?
Integratie van Eritreeërs
Eritreeërs komen uit een hele andere cultuur. Maakt dat hun integratie extra moeilijk? Vraagt hun integratie een langere adem en moeten wij dus het succesmoment uitstellen?
Momenteel ontvluchten er veel Eritreeërs de dictatuur in hun land en komen ook naar Nederland. Eritreeërs hebben hierdoor absoluut geen vertrouwen in de overheid. Het is een uitdaging om hen weer vertrouwen in de overheid terug te geven. De Eritreeërs zijn vooral gewend om te doen wat er gezegd wordt en zij kennen geen ‘ik’, maar alleen ‘wij’.
Hier moeten ze bijvoorbeeld een werkgever aankijken en antwoord geven op ‘waar ben jij goed in?’ Werkgevers vinden de communicatie vaak lastig. Het integratieproces is daarom ingewikkeld en het kost veel meer tijd om elkaar te begrijpen. Hoe kunnen we deze nieuwkomers begeleiden en een succesvolle start in onze samenleving geven?
Het belang van een netwerk
Statushouders zijn alleen en hebben weinig tot geen contacten in Nederland. Eenzaamheid ligt op de loer. Hoe belangrijk is een netwerk voor een succesvolle integratie?
Om echt te integreren is het voor een statushouder van groot belang om een eigen netwerk op te bouwen. Dat is ook cruciaal voor het vinden van werk. Mar het systeem voor het vinden van werk is hier heel anders dan in het thuisland. Zonder netwerk blijf je stilstaan en dit staat verdere integratie in de weg.
De meeste statushouders willen graag ergens bij horen, maar weten niet waar ze moeten beginnen. Ze hebben ondersteuning nodig in het vinden van een club, aansluiting bij mensen met dezelfde interesses en mensen om iets mee te doen. Er zijn steeds meer maatjes en vrijwilligers om hen heen gekomen en dat levert veel op. Maar ook gewone burgers moeten contact met hen maken. Maar hoe begin je met netwerken als je de taal nog niet goed eigen bent?
Geen tijd te verliezen
Vroeg beginnen met inburgering en integratie is essentieel. Te vaak start de integratie pas nadat een nieuwkomer een woning krijgt in een gemeente.
Maar dan heeft hij vaak al maanden in het AZC gewacht. Dit is kostbare tijd. Een statushouder kan daar al meteen starten met pre-inburgering, maar dit is niet verplicht. Gemeentes kunnen ook al starten met taallessen en andere kennismakingslessen over onze samenleving. Maar zijn statushouders er dan al aan toe en is deze vroege start met integratie wel echt effectief?
De officiële inburgerings- en taallessen starten meestal later. Wordt er niet te veel dubbel aangeboden? Om overlap en aansluiting goed te organiseren zouden het COA en gemeenten hierin moeten samenwerken. Hoe versnel je het integratieproces, hoe kunnen we zo vroeg mogelijk starten, wie doet wat hierin en wat kunnen we verplicht stellen?
Trauma’s en integratie
Oorlog, vluchten, lange tijd in onzekerheid leven, alle vluchtelingen hebben trauma’s. Zij hebben niet alleen hun land en hun leven achter gelaten, maar vaak ook hun identiteit en hun dromen.
Zodra zij hier in veiligheid zijn komt de tijd van verwerking. Hoe zij hiermee omgaan kan zeer verschillen. Een deel heeft veel last van de trauma’s. Zij slapen slecht, voelen zich depressief en hebben veel zorgen om hun familie. Dan is het moeilijk om hen te motiveren om ambities uit te spreken en aan de slag te gaan.
Hoe ga je als klantmanager van een gemeente hiermee om? Hoe kun je hen motiveren om toch aan het werk te gaan? Want werken kan juist weer ritme, dagbesteding en zelfvertrouwen opleveren. Maar veelal is het onrealistisch dat zij hun oude baan weer kunnen oppakken. Welk realistisch perspectief kun je hen bieden?
Tips voor communicatie met statushouders
Goed integreren gaat vooral om goed kunnen communiceren. Maar daar gaat veel in mis door onbegrip of miscommunicatie.
Vluchtelingen komen uit culturen waar soms op een andere manier wordt gecommuniceerd. Dat kan veel minder direct zijn. Men zegt niet snel ‘nee’. Verlegenheid, niet aankijken is niet meteen een gebrek aan respect. Het is belangrijk dat we ons hiervan bewust zijn. Om je precies en genuanceerd uit te kunnen drukken is veel kennis van de Nederlandse taal nodig.
Wij willen dat mensen snel hun antwoord klaar hebben, maar ze moeten het antwoord meestal in hun hoofd nog vertalen. Het vinden van raakvlakken om over te praten is een sleutel tot het leren begrijpen en kennen van een statushouder. Leer te lezen wat achter het verhaal zit. Gebruik niet teveel moeilijke woorden. En er zijn meer tips om succesvol met de nieuwkomers te kunnen communiceren.